regioNatuur - een eigenzinnige kijk op het Rijnmondgebied

Het Natuurhistorisch Museum Rotterdam presenteerde van 4 oktober 1997 t/m 14 oktober 2000 in de Parkzaal van het nieuwbouwpaviljoen regioNatuur, een tentoonstelling over natuur en recreatie in het Rijnmondgebied. Dieren en planten, de natuur-fenomenen waarmee ze verbonden zijn en de mogelijkheden om regioNatuur buiten 'live' te beleven, vormden de inhoud van deze verrassende tentoonstelling voor alle leeftijden. De expositie was thematisch opgebouwd. Elk onderdeel toonde een afzonderlijk regionaal natuurfenomeen:

Ontstaan toonde middels een animatiefilm de wordingsgeschiedenis van de regio. Van diersoorten die ooit in het Rijnmondgebied voorkwamen, stonden fraaie fossielen (topstukken uit de collectie) opgesteld: reuzenhert, mammoet, nijlpaard en baleinwalvis.

Verzameling bood een kijkje in de rijke collectie van het museum. In laatjes - net als in het depot - liggen naturalia: schelpen, planten, vogels, vissen, insecten, vruchten, krabben en zoogdieren die men overal in de regio kan aantreffen. Ze waren geordend naar landschap: uit de stad, bos en park, weiland en sloot, strand en duin.

Ander perspectief gaf de Parkzaal een nieuwe dimensie. Een brug bracht de bezoeker oog in oog met het Rotterdamse potvisskelet. Onderweg was het stroomgebied van de Rotte in vogelvlucht te zien en liep men langs boomkruinen waar ransuilen roesten en spechten hameren.

Hapje dringt door tot in de bodem van stad, weiland en duin. Bezoekers kunnen 'monsters' trekken: bijvoorbeeld bouwzand, veenmollen of strandschelpen.

Cyclus verbeeldde een ecologische keten in een boerensloot: riet-libelle-stekelbaars-fuut, en toonde ook de levenscyclus van elk afzonderlijk organisme.

Passanten was een optocht van vogels die komen en gaan: zomergasten, doortrekkers en wintergasten. De vogels zijn op unieke wijze, speciaal voor regioNatuur, vliegend opgezet. Filmbeelden van trekkende spreeuwen vormen de achtergrond.

Ontdekking toonde elke drie maanden een ander hoogtepunt uit de flora of fauna van het Rijnmondgebied: onaanzienlijk of mooi, piepklein of supergroot, talrijk of uitgestorven. Geplaatst en uitgelicht in een intieme ruimte figureerde als laatste de zeldzaam mooie ijsvogel.

Recreatie bood informatie over de mogelijkheden om regioNatuur buiten 'live' te beleven. Thematische kaarten wezen op de mogelijk-heden van actieve recreatie per fiets, kano of te voet. Daarbij was het museum het beginpunt van ANWB-bewegwijzerde fietsroutes naar natuur- en recreatiegebieden die Rotterdam omringen: Rottemeren, Midden Delfland (Broekpolder, Krabbenplas en 't Oeverbos), Voorne-Putten Rozenburg (Brielse Maas en Bernisse) en IJsselmonde (Oude Maas). Op gedetailleerde topografische kaarten is iedere sloot, park of duinpan te vinden.

Zoutwig is een natuurfenomeen in de Nieuwe Waterweg: zout zeewater kruipt over de rivierbodem landinwaarts en vormt een wig. De punt van de zoutwig schuift heen en weer tussen Maassluis en Alblasserdam. Zeedieren kunnen zo landinwaarts terecht komen en zoetwaterbewoners op zee. Een zeehond en weekdieren dienden als voorbeeld.

Noordzee bestond uit een wandvullende vitrine met een veertigtal huidpreparaten van Noordzeevissen, van maanvis tot makreel.Een interactief computerprogramma beantwoordt alle vragen over hun biologie. Het vissenarchief bevat informatie over alle soorten die in de Noordzee voorkomen.

Kortom, regioNatuur gaf een eigenzinnige kijk op natuurfenomenen in het Rijnmondgebied en combineerde verwondering, ontdekking en voorlichting tot een verrassend geheel: 'zo heb ik de regio nooit eerder bekeken'.

De basis van de indeling van de tentoonstelling was geografisch: een denkbeeldige wandeling door het Rijnmondgebied, van de stad in het oosten, via bos en park, het tussenliggende weidegebied, de duinen en het strand, de grens tussen zoet en zout, en tenslotte in het westen de Noordzee. Om elke hoek wachtte de bezoeker een ander beeld: een thema (een natuurfenomeen), een eilandje met informatie. Tijdens de rondgang kon de bezoeker een passieve of een actieve rol spelen. Hij kon zich verwonderen daar waar de informatie uit een fascinerend beeld bestaat, bijvoorbeeld bij de aanblik van een veertigtal huidpreparaten van vissen uit de Noordzee of een mooi uitgelicht ijsvogeltje. De actieve bezoeker kon juist zijn nieuwsgierigheid bevredigen door bijvoorbeeld op zoek te gaan naar naturalia in de verzamelkasten, een 'monster' te trekken uit de stadsbodem of op topografische kaarten uit te vinden hoe de regioNatuur per fiets te bereiken is.

Vormgeving - regioNatuur is vormgegeven door een team van ontwerpbureau BRS Premsela Vonk, Amsterdam, onder leiding van René van Raalte. Een juiste mix van vormgevings-disciplines (ruimtelijk, grafisch, interactief en audiovisueel) heeft voor het verrassend mooie resultaat gezorgd. Het gebruik van materialen als hout, staal en glas (veelal onbehandeld of blank gelakt) sluit naadloos aan bij de architectuur van het nieuwbouwpaviljoen van het Natuurmuseum. De huidpreparaten, die speciaal voor regioNatuur zijn gemaakt door Simon Blackshaw (vissen) en Ewold Horn (vogels) behoren tot de absolute top van de taxidermie, de kunst van het prepareren.

Sponsoring
regioNatuur kwam tot stand dankzij financiële bijdragen van: Akzo Nobel Chemicals (zoutwig); ARCO Chemie Nederland (Noordzee); Erasmusstichting (passanten); gemeente Rotterdam, dienst Stedebouw en Volkshuisvesting (recreatie); G.Ph. Verhagen-Stichting (algemeen); Reaal Verzekering (cyclus); Stichting Bevordering van Volkskracht (algemeen); Stichting Elise Mathilde Fonds (algemeen); Twijnstra Gudde (hapje weiland); Van Rietschoten en Houwens Zuid-West (hapje stad); van Buuren - van Swaay (hapje strand/duin); VSB Fonds Schiedam Vlaardingen (ander perspectief).